W obliczu bezprecedensowej, rosnącej skali zagrożeń cyfrowych w krajach bałtyckich i całym re-gionie Europy Środkowo-Wschodniej, musimy wykorzystać potencjał technologii dual-use do wzmocnienia naszego bezpieczeństwa. Prywatne sieci 5G o zastosowaniu cywilnym i militarnym mogą stać się kluczowym elementem naszego bezpieczeństwa. Konieczne jest zacieśnienie współpracy międzynarodowej i międzysektorowej w regionie, aby osiągnąć cele w zakresie odporności – argumentowali eksperci z Europy Środkowo-Wschodniej zgromadzeni w Rydze podczas konferencji Techritory.
Decydenci, eksperci branżowi, dostawcy rozwiązań technologicznych i badacze uczestniczący w spotkaniu zorganizowanym przez Związek Cyfrowa Polska, koalicję CEE Digital Coalition oraz firmę IS-Wireless dyskutowali o konieczności implementacji sieci 5G, a w przyszłości także 6G z myślą zarówno o zastosowaniach cywilnych, jak i obronnych w celu wzmocnienia bezpieczeństwa technologicznego państw bałtyckich oraz całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej – szczególnie w kontekście zależności od dostawców spoza krajów NATO. Dyskusja odbyła się podczas corocznej konferencji Techritory, która skupia czołowych ekspertów w dziedzinie łączności i cyfryzacji. Jej celem było zwrócenie uwagi na rosnące znaczenie technologii podwójnego zastosowania i przenikanie się rozwiązań komercyjnych i obronnych.
Rosnące zagrożenia wymagają skoordynowanej odpowiedzi
Państwa bałtyckie oraz inne kraje Europy Środkowo-Wschodniej mierzą się z coraz większą liczbą cyberataków. Skala zagrożeń cyfrowych i incydentów cyberbezpieczeństwa w regionie jest bezprecedensowa. – Krajobraz zagrożeń cybernetycznych w krajach bałtyckich, w Polsce i w całym regionie uległ drastycznej zmianie w ostatnich latach. Liczba znaczących incydentów cybernetycznych w Estonii podwoiła się w 2024 roku w porównaniu z rokiem poprzednim. Na Łotwie liczba cyberataków na instytucje państwowe wzrosła czterokrotnie od 2022 roku. Wzrost liczby incydentów obserwujemy również na Litwie. Polska pozostaje jednym z najczęściej atakowanych krajów w Europie i na świecie. W 2024 roku jedynie 17% polskich firm nie doświadczyło incydentu związanego z cyberbezpieczeństwem. To wyraźnie pokazuje, że bezpieczeństwo cyfrowe stało się dziś integralną częścią bezpieczeństwa narodowego. Obecna sytuacja geopolityczna wymaga ścisłej kontroli nad infrastrukturą cyfrową – również nad sieciami 5G, danymi i widmem radiowym – powiedział Michał Kanownik, prezes Związku Cyfrowa Polska, otwierając sesję w Rydze.
Rosnące znaczenie technologii podwójnego zastosowania
Zdaniem ekspertów zgromadzonych w Rydze technologie dual-use, czyli takie, które mogą być wykorzystywane zarówno w celach cywilnych, jak i wojskowych, stanowią kluczowy element odpowiedzi na złożone wyzwania w zakresie bezpieczeństwa przed jakimi stoi region. – Rynek zaawansowanych technologii stanowi ogromne wyzwanie dla małych, krajowych firm deep tech, które muszą konkurować z globalnymi gigantami technologicznymi. Aby te innowacyjne firmy mogły się rozwijać, potrzebna jest wyraźna wola polityczna i strategiczne decyzje wspierające krajowe rozwiązania – podobnie jak w przypadku skutecznych działań podjętych na Ukrainie. Nie możemy jednak czekać, aż konflikt zmusi nas do zmian. Program NATO DIANA Rapid Adoption Scheme stanowi praktyczny, wspólny krok naprzód, umożliwiając szybszą integrację zaufanych technologii przy poszanowaniu zasad sojuszniczej dyplomacji. Kluczowe jest, by takie ramy nadal się rozwijały, wzmacniając pozycję mniejszych innowatorów bez naruszania delikatnej równowagi w stosunkach międzynarodowych – argumentował Sławomir Pietrzyk, CEO IS-Wireless, dostawcy sieci 5G o podwójnym zastosowaniu (dual-use) dla przemysłu i zastosowań taktycznych, aktywnie uczestniczący w programie akceleracyjnym NATO DIANA (Phase 2).
Uczestnicy spotkania wskazali również przykłady udanych wdrożeń technologii dual-use na świecie, w tym współpracy prywatno-wojskowej przy budowie mobilnych sieci taktycznych na potrzeby działań bojowych oraz integracji prywatnych sieci 5G z sieciami taktycznymi w celu zapewnienia interoperacyjności w obronności. Sesja umożliwiła wymianę doświadczeń w tym zakresie między krajami regionu.
Wezwanie do działania
Dyskusję zakończono wezwaniem do zacieśnienia współpracy w regionie pomiędzy sektorem publicznym a dostawcami technologii w celu wzmocnienia bezpieczeństwa poprzez wdrażanie technologii podwójnego zastosowania. – Konieczne jest przyspieszenie wdrażania prywatnych sieci 5G w obronności, infrastrukturze krytycznej, logistyce portowej i ośrodkach przemysłowych. W równym stopniu istotne jest zachęcanie do inwestycji publicznych i prywatnych, które mają kluczowe znaczenie dla naszego bezpieczeństwa i łączności w sytuacjach kryzysowych. Współpraca międzynarodowa i międzysektorowa w regionie musi zostać zacieśniona – również w ramach NATO, UE oraz innych inicjatyw dotyczących łączności i cyberbezpieczeństwa – zgodzili się uczestnicy spotkania w Rydze.
– Choć władze krajowe i instytucje publiczne są zaangażowane w rozwój 5G – zarówno w celach cywilnych, jak i wojskowych – to w całej Europie wciąż nie wykorzystujemy w pełni wiedzy i potencjału sektora prywatnego, w którym działają ambitne firmy gotowe do współpracy z sektorem publicznym w celu wzmocnienia naszej łączności i bezpieczeństwa. Współpraca publiczno-prywatna to szansa, której w obszarze 5G wciąż w pełni nie wykorzystaliśmy – podsumował Michał Kanownik.