Rada Ministrów przyjęła 17 lutego 2015 r. projekt ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, przedłożony przez Ministra Środowiska. Projekt ustawy ma wprowadzić zapisy nowej dyrektywy WEEE, która zakłada wyższe targety zbiórki zużytego sprzętu oraz wprowadza standardy w zakresie recyclingu i odzysku.
Zgodnie z projektem ustawy do końca 2015 r. przedsiębiorca wprowadzający sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych będzie zobowiązany do osiągania dotychczasowego minimalnego poziomu zbierania zużytego sprzętu, pochodzącego z tych gospodarstw, w wysokości odpowiadającej co najmniej 35 proc. masy wprowadzonego do obrotu sprzętu w poprzednim roku kalendarzowym.
Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Środowiska, od 1 stycznia 2016 r. do końca 2020 r. wprowadzający sprzęt będzie musiał osiągać minimalne roczne poziomy zbierania zużytego sprzętu w wysokości nie niższej niż 40 proc. średniej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu. Będą one rosły corocznie o 5%, aż w 2021 r. osiągną ostateczny poziom 65% średniej masy sprzętu wprowadzonego do obrotu w trzech poprzednich latach.
Jedynie trzy podmioty: zakłady przetwarzania, punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w gminie, odbierający odpady komunalne od właścicieli nieruchomości – będą mogły zajmować się zbieraniem niekompletnego, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz jego części. Rozwiązanie to ma zminimalizować nielegalny demontaż zużytego sprzętu w celu sprzedaży pewnych jego elementów do tzw. punktów skupu złomu i uzyskiwania z tego procederu korzyści finansowych.
W projekcie ustawy zawarto nowe rozwiązania dotyczące audytu zewnętrznego. Jego celem będzie sprawdzanie, czy organizacje odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz prowadzący zakłady przetwarzania, przestrzegają prawa ochrony środowiska.
Nowa ustawa zobowiązuje również sprzedawców detalicznych sprzętu elektrycznego i elektronicznego, prowadzących sklepy do nieodpłatnego przyjęcia zużytego sprzętu. W praktyce oznacza to, że do sklepu będzie można oddać małe sprzęty, np. suszarkę, elektryczną szczoteczkę do zębów – bez konieczności nabycia w nim nowego towaru. Na podstawie nowych przepisów sprzedawca, który dostarczy klientowi nowy sprzęt, np. przywiezie mu lodówkę lub telewizor, musi nieodpłatnie odebrać stary sprzęt, czyli nie będzie mógł za to żądać dodatkowej opłaty.
Nowa ustawa ma obowiązywać od 1 czerwca 2015 r. Przestanie jednocześnie obowiązywać regulacja z 2005 r.
ZIPSEE chce zwrócić szczególną uwagę na kilka kwestii, które powinny być uwzględnione w projekcie:
- monitoring online przepływu ZSEE
- organizacje odzysku w formule not for profit
- zakaz łączenia organizacji odzysku, przetwarzającego i recyklera
- wzmocnienie funkcji kontrolnych inspekcji – kontrole niezapowiedziane, kontrole krzyżowe, rozszerzone godziny kontroli (również poza godzinami pracy), brak ograniczenia czasu kontroli w perspektywie rocznej
Przez 8 lat funkcjonowania ustawy nie znaleziono żadnego sposobu na jej uzdrowienie, rynek jest zdominowany przez szarą strefę. Odpowiednim rozwiązaniem byłoby wprowadzanie monitoringu online, prowadzonego przez certyfikowaną firmę powierniczą lub GIOŚ. Organizacje ZSEE powinny być instytucjami zaufania publicznego i spełniać w imieniu producentów misję społeczną oraz środowiskową, dlatego zyski powinny być przeznaczane na cele statutowe związane z budową systemu (Nof-for-profit).
Mamy nadzieję, że posłowie i senatorowie usłyszą nasze argumenty i uwzględnią je w dalszych pracach legislacyjnych.