Prowadzenie przez państwo skutecznego nadzoru nad systemem gospodarowania zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym, walka z szarą strefą, wprowadzenie nowych regulacji dotyczących re-use oraz wprowadzenie edukacji o postępowaniu z elektroodpadami – to część postulatów branży odpadowej oraz producentów RTV i AGD zawartych w specjalnym raporcie „Gospodarka elektrośmieciami. Wyzwania na lata 2019-2023”. Branża oczekuje, że problemami zajmie się nowo wybrany rząd oraz parlament.
Raport został opracowany przez organizacje odzysku ElektroEko w współpracy z organizacjami zrzeszającymi największych producentów sprzętu elektrycznego i elektronicznego w Polsce: Związkiem Cyfrowa Polska i APPLiA Polska.
Dokument wskazuje m.in. na najważniejsze i najpilniejsze wyzwania, jakie stoją przed branżą oraz przed nowym parlamentem i rządem w latach 2019 – 2023.
Pobierz raport >>> [kliknij tutaj]
Likwidacja „szarej strefy”
Zdaniem autorów raportu wciąż najważniejszym problemem do rozwiązania jest „szara strefa” w gospodarce odpadami. Według wyliczeń podanych w raporcie, kosztuje ona rocznie polski budżet średnio ok. 750 mln zł z tytułu utraconych przychodów z VAT, CIT oraz PIT. Dlatego w ocenie branży konieczne jest wprowadzenie narzędzi i instrumentów prawnych, które pozwalałyby monitorować system oraz skutecznie kontrolować podmioty, które w nim funkcjonują. Ich brak powoduje, że dziś nadal istnieje pole dla funkcjonowania nieuczciwych firm, które w rzeczywistości przetwarzają zużyty sprzęt jedynie „na papierze” — tzw. wirtualne elektroodpady czyli takie, które w rzeczywistości nie zostały zebrane i przetworzone. Przykładem patologii jest też nieprofesjonalny demontaż zebranego zużytego sprzętu odbywający się często poza zakładami przetwarzania. W ocenie branży elektronicznej i odpadowej, aby realnie walczyć z „szarą strefą” potrzebne jest wdrożenie takich narzędzi informatycznych, które pozwolą na szybki i efektywny monitoring przepływu elektrośmieci oraz wykrywanie patologii w postaci np. fikcyjnych zbiórek elektroodpadów. Jako dobry krok w tym kierunku oceniają wprowadzaną Bazę Danych o Odpadach.
Problemy z re-use
W raporcie zauważono, że zarówno w krajowej i unijnej legislacji brakuje mechanizmów kontroli, np. w postaci obowiązkowych standardów i wytycznych regulujących proces przetwarzania oraz przygotowania do ponownego użycia zużytego sprzętu. W ocenie autorów opracowania, brakuje systemowego nadzoru nad tym, ile i jaki typ przetworzonego sprzętu elektronicznego trafia ponownie na rynek oraz czy spełnia on jakiekolwiek normy bezpieczeństwa. Producenci sprzętu nie mają też żadnej możliwości kontroli nad takim przetworzonym sprzętem i w przypadku jego awarii nie wiadomo, kto ponosi odpowiedzialność za niego – zakład przetwarzania czy sam producent sprzętu.
Problemem jest także brak świadomości i pewności konsumentów, jaki produkt nabywają — nie ma bowiem żadnych obowiązków informacyjnych o tym, że dany sprzęt został przetworzony i nie jest produktem oryginalnym. „Konsumenci powinni mieć pełną świadomość, jaki sprzęt nabywają, np. dzięki właściwemu oznakowaniu i informacji przy sprzedaży takiego produktu” – czytamy w raporcie.
Doprecyzowania wymaga też proces odbioru zużytego sprzętu RTV i AGD, który jest oddawany przy dostawie nowego. Dziś zdarza się bowiem, że kurier dostarczający zakupiony produkt elektroniczny, odmawia przyjęcia starego sprzętu. Autorzy opracowania postulują by wprowadzić model na wzór holenderski, gdzie o zamiarze oddania zużytego urządzenia przy dostawie informuje się przy zakupie.
Edukacja o postępowaniu z elektroodpadami
W opinii branży konieczna jest również wspólna edukacja i państwa na temat postępowania z elektrośmieciami. Wiele zużytego sprzętu elektronicznego wciąż zalega w polskich domach, garażach czy piwnicach. – Aby producenci mogli realizować roczne targety zbiórek, które w 2021 r. będą wynosiły 65 proc. masy wprowadzanego na rynek sprzętu, nie można tylko w nieskończoność wyśrubowywać rozszerzoną odpowiedzialność producenta. Potrzebna jest współpraca wszystkich interesariuszy tego systemu, w tym konsumentów, bo to oni przecież dysponują zużytym sprzętem – zauważa prezes Cyfrowej Polski Michał Kanownik.
Wyzwania dla nowego rządu
Przedsiębiorcy branży odpadowej oraz producenci sprzętu RTV i AGD liczą na to, że rząd w dalszym ciągu będzie sprzyjał partnerskiemu dialogowi branży oraz instytucji państwowych w zakresie wypracowania akceptowalnych przez wszystkie strony zasad funkcjonowania gospodarki elektroodpadami. Oczekują też wdrożenia dobrych praktyk i standardów, które będą chroniły wszystkich uczestników rynku oraz podjęcia walki z nieuczciwymi w tym sektorze przedsiębiorcami.