Wyraźnie rośnie znaczenie finansowania społecznościowego w kulturze – wynika z najnowszego badania Patronite i Związku Cyfrowa Polska. Co więcej, sami twórcy patrzą dziś w przyszłość z większym optymizmem. Choć narzekają na brak wystarczającego zaangażowania państwa we wspieraniu artystów, to oceniają, że ich sytuacja ekonomiczna w Polsce systematycznie poprawia się, m.in. dzięki środkom pozyskiwanym od odbiorców za pomocą platform crowdfundingowych i z e-mecenatem. Pozytywnie też odbierają cyfrową rewolucję i nowe technologie, która pomagają im w rozwoju twórczości i bezpośrednim kontakcie z konsumentami kultury.
To drugie takie badanie, w którym eksperci Cyfrowej Polski i platformy Patronite, przyjrzeli się nowym sposobom odbioru kultury w cyfrowej rzeczywistości i znaczeniu finansowania społecznościowego dla twórców. Badacze sprawdzili, jak od 2017 roku, kiedy to po raz pierwszy przeprowadzono taki pomiar, zmieniła się sytuacja artystów i trendy w relacjach między nimi a odbiorcami ich pracy twórczej. – Postęp technologiczny totalnie odmienił oblicze kultury. Cyfryzacja doprowadziła do powstania zupełnie nowych metod twórczych, środków przekazu, kanałów rozpowszechniania sztuki, modeli jej odbioru, ale także sposobów finansowania i wynagradzania pracy twórczej – mówi Michał Kanownik, prezes Cyfrowej Polski. – Musimy być świadomi tych nowych realiów, z którymi muszą zmierzyć się wspólnie twórcy, konsumenci kultury oraz wszystkie osoby i podmioty skupione wokół jej kreacji i rozpowszechniania – dodaje.
E-mecenat i crowdfunding poprawiają sytuację twórców
Eksperci platformy Patronite i Cyfrowej Polski w wydanym raporcie z badania wskazują, że rewolucja cyfrowa sprawiła, że artyści mają dziś znacznie łatwiejszy dostęp do zaawansowanych narzędzi i technologii do tworzenia oraz dystrybucji swoich dzieł. Badacze zwracają również uwagę na znaczący przeskok w stronę treści cyfrowych i streamingowych w wielu dziedzinach kultury, a także wzrost twórczości niezależnej. Cyfrowy świat pozwala też artystom szybciej i łatwiej nawiązywać kontakt z konsumentami kultury, a nowe technologie umożliwiają im promocję swoich dzieł – oceniają eksperci. To też – ich zdaniem – wyjaśnia rosnący optymizm wśród ludzi kultury. W badaniu Patronite i Cyfrowej Polski co czwarty badany artysta ocenił sytuację ekonomiczną twórców jako dobrą lub bardzo dobrą. Co piąty twórca uważa z kolei, że sytuacja finansowa jego środowiska w Polsce jest zła lub bardzo zła – jednak w stosunku do sytuacji sprzed sześciu lat to współczynnik mniejszy aż o ponad 40 proc.
Warto również podkreślić, że badani negatywnie ocenili obecny system finansowania kultury i twórczości regulowany i nadzorowany przez państwo. W badaniu zdecydowana większość ankietowanych uznała, że fundusze przeznaczone na ten cel trafiają najczęściej do bardzo znanych autorów. W ich opinii, państwo jest również słabo zaangażowane we wspieranie kultury, a pozyskiwanie wsparcia ze środków państwowych na twórczość jest zbyt skomplikowane i wymaga spełnienia wielu formalności. Przyszłość w finansowaniu kultury upatrują za to w projektach crowdfundingowych i z e-mecenatem. Aż 90 proc. z badanych twórców uważa, że to dobre rozwiązanie i widać, że wyraźna większość z nich odeszła od sceptycznej postawy wobec tego modelu.
Jak dużo dostają twórcy w sieci?
Sami Polacy chętniej dziś niż wcześniej korzystają z crowdfundingu do wspierania swoich ulubionych autorów. Taką opinię wyraża niemal co 2 ankietowany (ponad dwukrotny wzrost względem 2017 roku). „Autorów i Patronów łączą nie tylko więzy finansowe, ale i wspólnota celów, wartości, wspólnych dążeń. Patroni nie są biernymi odbiorcami – często Autorzy oferują im możliwość wpływania na kształt dzieł, dzielą się z nimi szczegółami procesu twórczego, konsultują z nimi przyszłość kanałów, blogów czy innych form twórczej ekspresji” – czytamy w komentarzu ekspertów Patronite i Cyfrowej Polski.
W badaniach sprawdzono także, ile średnio wydajemy na wsparcie twórców. Co drugi badany wskazał na kwotę w przedziale od 50 do 200 złotych rocznie. Jednak aż 12 proc. osób zadeklarowało wsparcie roczne w kwocie powyżej 500 zł.
W opinii Michała Kanownika po to, aby wykorzystać drzemiący potencjał leżący w cyfrowej kultury, konieczne jest elastycznie reagowanie na zmiany w oczekiwaniach twórców i odbiorców. – Niezbędny jest szeroko zakrojony, otwarty dialog. Tylko na drodze rozmowy i gotowości do poznania bolączek, nadziei i oczekiwań wszystkich jej uczestników będziemy w stanie redefiniować kulturę oraz role twórców i odbiorców w cyfrowej rzeczywistości – komentuje prezes Cyfrowej Polski.
W badaniu Patronite.pl przebadano reprezentacyjną grupę 100 artystów. Badanie przeprowadzono w sierpniu 2023 r